ਖ਼ਪਲੋ ਮਹਿਲ ਨੂੰ ਯਾਬਗੋ ਕਿਲਾ ਵੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (ਮਤਲਬ "ਛੱਤ ਅਤੇ ਕਿਲ੍ਹਾ"), ਇਹ ਉੱਤਰੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗਿੱਲਗਿਤ ਬਲਤਸਾਨ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਬਲਤਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਖ਼ਪਲੋ ਚ ਇਕ ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਤੇ ਮਹਿਲ ਹੈ। ਇਸ ਮਹਿਲ ਨੂੰ ਇਕ ਸਕਾਫ਼ਤੀ ਨਿਸ਼ਾਨ ਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਖਿੱਚ ਦੀ ਥਾਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਿਲ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਚ ਨੇੜੇ ਦੇ ਇਕ ਪੁਰਾਣੇ ਕਿਲੇ ਦੀ ਥਾਂ ਉੱਤੇ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮਹਿਲ ਨੂੰ ਖ਼ਪਲੋ ਦੇ ਰਾਜਾ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ ਤੌਰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹਮ ਟੀਵੀ ਦਾ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਡਰਾਮਾ ਦਿਆਰ-ਏ-ਦਿਲ ਵੀ ਖ਼ਪਲੋ ਮਹਿਲ ਚ ਸ਼ੂਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।
2005 ਤੋਂ 2011 ਤੱਕ ਇਸ ਮਹਿਲ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਆਗ਼ਾ ਖ਼ਾਨ ਤਰੀਖ਼ੀ ਸ਼ਹਿਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੇਠ ਆ ਗਾ ਖ਼ਾਨ ਟਰੱਸਟ ਫ਼ਾਰ ਕਲਚਰ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਉਸ ਮਹਿਲ ਚ ਇਕ ਹੋਟਲ, ਜਿਸਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਰੀਨਾ ਹੋਟਲ ਦੇ ਮਾਲਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਬਲਤਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਆਤਰੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਏ।
ਖ਼ਪਲੋ ਦਾ ਕਸਬਾ ਬਲਤਿਸਤਾਨ ਚੜ੍ਹਦੇ ਹਿੱਸੇ ਚ, ਸਮੁੰਦਰ ਪੱਧਰ ਤੋਂ 2,600 metre (8 ft)ਉਚਾਈ ਅਤੇ ਵਾਕਿਅ ਏ ਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਘਾ ਨੱਚੇ ਦਾ ਰਾਜਗੜ੍ਹ ਹੈ। ਸਿੰਧ ਦਰਿਆ ਦਾ ਇਕ ਮੁਆਵਨ ਸ਼ੀਵਕ ਦਰਿਆ ਲਦਾਖ਼ ਨੂੰ ਜਾਂਦੇ ਇਕ ਪੁਰਾਣੇ ਤਜਾਰਤੀ ਰਸਤੇ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼ ਕਰਾਕੁਰਮ ਦੇ ਉੱਚੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਊਂ ਖ਼ਪਲੋ ਤੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਖ਼ਪਲੋ ਮਹਿਲ ਖ਼ਪਲੋ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਉਤਲੇ ਪਾਸੇ ਸ਼ੀਵਕ ਦਰਿਆ ਦੇ ਦੱਖਣ ਚ ਵਾਕਿਅ ਹੈ।ਮਹਿਲ ਦੇ ਪਿੱਛੋਂ ਘਾਟੀ ਥਾਏਂ ਇਕ ਟਰੈਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸੱਕਰ ਦੋ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪਾਰੀ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਖ਼ਪਲੋ ਮਹਿਲ ਨੂੰ 1840 ਚ ਯਾਬਗੋ ਰਾਜਾ ਦੌਲਤ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਵਸਾਇਆ। ਇਸ ਮਹਿਲ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਥਾਂ ਇਕ ਨੇੜਲੀ ਪਹਾੜੀ ਤੋਂ ਇਕ ਵੱਡਾ ਪੱਥਰ ਸੁੱਟ ਕੇ ਲੱਭੀ ਗਈ, ਇਹ ਦੋ ਕਸਾਈ ਪਿੰਡ ਚ ਰੁਕਿਆ ਤੇ ਉਥੇ ਮਹਿਲ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਅੱਜ ਦੇ ਮਹਿਲ ਦੇ ਲਾਗੇ ਵਾਕਿਅ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਉਸਾਰੀ ਮਗਰੋਂ ਖ਼ਪਲੋ ਮਹਿਲ ਨੇ ਪੁਰਾਣੇ ਕਿਲੇ ਦੀ ਥਾਂ ਸ਼ਾਹੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਲਈ ਜੈਨ ਡੰਕਨ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਖ਼ਪਲੋ ਦੇ ਲੋਕ ਕਿਲੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿਦੇ ਸਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਲੇ ਦੇ ਬਾਹਰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਬਨਾਣ ਦੀ ਇਜ਼ਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹ ਰਿਵਾਜ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਰਾਜਾ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਅਤੇ ਮਿਲ ਮਗਰੋਂ ਮੁੱਕ ਗਿਆ 1590 ਈ. ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਚ ਬਲਤਿਸਤਾਨ ਦੇ ਰਾਜੇ ਮੁਰਾਦ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਕਿਲੇ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਤੇ ਰਸਦ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੱਟ ਕੇ ਮੱਲ ਮਾਰ ਲਿਆ। ਮੁਰਾਦ ਖ਼ਾਨ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਮਿਲੇ ਦਾ ਮੁਹਾਸਿਰਾ ਕੀਤੀ ਰੱਖਿਆ ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਚ ਖ਼ਪਲੋ ਦੇ ਯਾਬਗੋ ਸ਼ਾਹੀ ਟੱਬਰ ਦੇ 62ਵੀਂ ਰਾਜਾ ਰਹੀਮ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਹਾਰ ਮੰਨ ਲਈ. 1660ਈ. ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੇ 1674 ਚ ਵੀ ਕਿਲ੍ਹਾ ਹਮਲਾ ਆਵਰਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਹੇਠ ਆਇਆ। ਯਾਬਗੋ ਟੱਬਰ ਦੇ ਲੋਕ 1972 ਚ ਆਪਣੀ ਰਿਆਸਤ ਮੁੱਕਣ ਦੇ ਮਗਰੋਂ ਵੀ ਇਸ ਮਹਿਲ ਚ ਵਸਦੇ ਰਹੇ . ਖ਼ਪਲੋ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਰਾਜਾ ਜਿਹੜਾ ਇਸ ਮਹਿਲ ਚ ਰਿਹਾ ਉਹ ਰਾਜਾ ਫ਼ਤਿਹ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਸੀ , ਜਿਹੜਾ 1983ਈ. ਚ ਮਰਿਆ।
ਇਹ ਮਹਿਲ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਤੇ ਬਲਤੀ ਦਸਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ਼ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ. ਵੱਖ ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤੇ ਹੋਣ ਪਾਰੋਂ ਏ ਮਹਿਲ ਸਾਖ਼ਤ ਚ ਤਿੱਬਤੀ , ਕਸ਼ਮੀਰੀ ,ਲੱਦਾਖ਼ੀ ,ਵਸਤੀ ਏਸ਼ਿਆਈ ਝਲਕ ਹੈ। ਮਹਿਲ ਚਾਰ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਉੱਤੇ ਮੁਸ਼ਤਮਿਲ ਏ ਜਿਹੜੀਆਂ ਲੱਕੜੀ ,ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਇਟਾਂ ਤੇ ਕਿੱਲੇ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ. ਮਹਿਲ ਦੇ ਦਾਖ਼ਲੇ ਚ ਇਕ ਵੱਡਾ ਲੱਕੜ ਦਾ ਬੂਹਾ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਯਾਬਗੋ ਰਾਜਾ ਹਾਤਿਮ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਬਲਤਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਅਤੇ ਮਿਲ ਮਾਰਨ ਮਗਰੋਂ ਸੱਕਰ ਦੋ ਦੇ ਇਕ ਕਿਲੇ ਤੋਂ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ। ਮੇਨ ਗੇਟ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਰਸਤਾ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਬਾਗ ਤਕ ਜਾਂਦਾ ਏ, ਯਾਬਗੋ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਦੌਰ ਚ ਉਸਨੂੰ ਤਹਵਾਰਾਂ ਦੌਰਾਨ ਗਾਣ ਬੁਝਾਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮਹਿਲ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਛੱਤ ਉਤੇ ਪੇਂਟ ਨਾਲ਼ ਡੀਜਾਇਨ ਬਣਾਏ ਗਏ ਨੇਂ. ਸਬਤੋਂ ਉਤਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੇ ਹਾਲ ਨੂੰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਮਰੇ ਤੌਰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ , ਜਿਥੋਂ ਕਰਾਕੁਰਮ ਪਹਾੜਾਂ ਤੇ ਮਹਿਲ ਦੇ ਵੇਹੜਿਆਂ ਉਤੇ ਨਜ਼ਰ ਵੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਮਹਿਲ ਦੇ ਦੂਜੇ ਅਹਿਮ ਕਮਰਿਆਂ ਚ ਸ਼ਾਹੀ ਮੁਲਾਕਾਤੀ ਕਮਰਾ (ਚੋਗੋਰਫ਼ਤਾਲ) ،ਸ਼ਾਹੀ ਬਾਲਕੋਨੀ(ਚੋਗੋਜਾਰੋਖ) ،ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਡਰੈਸਿੰਗ ਰੂਮ ਤੇ ਮਲਿਕਾ ਦਾ ਕਮਰਾ ਸਨ। ਮਹਿਲ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਊਂ ਬਹਾਲ਼ੀ ਮਗਰੋਂ , ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਹੋਟਲ ਤੌਰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਏ , ਜਿਸਨੂੰ ਸਰੀਨਾ ਹੋਟਲਜ਼ ਆਪਰੇਟ ਕਰਦਾ ਏ ਤੇ ਇਥੇ 35 ਮੁਕਾਮੀ ਟੱਬਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਨੇਂ ।ਹੋਟਲ ਚ 35 ਕਮਰੇ ਨੇਂ , ਜਿੰਨਾਂ ਚੋਂ 6 ਮਹਿਲ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨੇਂ ਤੇ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨੀ ਦਾ 70٪ ਖ਼ਪਲੋ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਨੇਂ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜਾ ਹਿੱਸਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਤੌਰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਏ.
ਖ਼ਪਲੋ ਮਹਿਲ ਬਲਤਿਸਤਾਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਏ ਜਿਸਨੂੰ ਆਗ਼ਾ ਖ਼ਾਨ ਟਰੱਸਟ ਫ਼ਾਰ ਕਲਚਰ ਨੇ ਮੁੜ ਬਹਾਲ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਬਹਾਲ਼ੀ ਦਾ ਇਹ ਕੰਮ 2005 ਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਤੇ 2011 ਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਇਆ. ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਨੂੰ ਫ਼ੰਡ ਨਾਰਵੇ ਦੀ ਵਜ਼ਾਰਤ ਖ਼ਾਰਜਾ ਨੇ